Mahalli İdareler Felsefesi, Ekonomisi, Uygulaması
İÇİNDEKİLERİÇiNDEKiLERÖNSÖZ .......... İÇİNDEKİLER GİRİŞ GENEL AÇIKLAMALAR § l - Topluca yaşama birimleri ..................... § 2 - Toplumsal ihtiyaçlar ve üretici birimleri § 3 - Çeşitli topluluklar ve mahallî idareler ..... BİRİNCİ KISIM MAHALLÎ İDARELER Mahiyeti Felsefesi Ekonomisi Merkezî İdare İle İlişkileri ...... BİRİNCİ BÖLÜM MAHALLÎ İDARE FELSEFESİ ...................... 1 - Merkezî idare ve mahallî idare 2 - Mahallî idarenin gerekliliği .. I - Mahallî idareler niçin varolagelmişlerdir? .............. II - Mahallî idarelere günümüzde de gerek var mıdır? ...... 3 - Mahallî idareler ve hukukî faktör ....................................... I - Merkezden yönetim ve yerinden yönetim .................. II - Yerinden yönetimin tarihsel gelişimi ..................... III - Yetki genişliği ile yerinden yönetim arasındaki farklar IV - Ademimerkeziyetin türleri ve özellikleri .................. 1) Siyasal ademimerkeziyet .......................... 2) İdarî ademimerkeziyet .................................... a) Hizmet ademimerkeziyeti b) Mahallî ademimerkeziyet 3) İdarî ademimerkeziyet ile siyasal ademimerkeziyet arasında bir kıyaslama ....................................... 4) Mahallî idarelerin denetlenmesi sorunu ............... § 4 - Mahallî idareler ve demokratik teori açısından siyasal faktör § 5 - Mahallî idareler ve ekonomik faktör ............................ İKÎNCİ BÖLÜM İKTİSADÎ REFAH VE MAHALÎ İDARELER ......... 1 - İktisadî refah ve Pareto optimumu ............ 2 - Tam rekabetten sapmalar ve kamu ekonomisi I - Pareto optumumundan sapmalar ...... II - Kamusal mallar ............................ 1) Ulusal düzeydeki kamusal mallar ..................... 2) Bölgesel kamusal mallar ve optimum hizmet alanı a) Arz yönünden etkinlik, optimum hizmet alanı ve mahallî idare ....................................... b) Optimum hizmet alanının saptanması sorununa teorik bir yaklaşım .................................... c) Üretimin tüketici tercihlerine göre düzenlenmesi ve mahallî idareler .......................... İII - Yarı kamusal mallar ve dışsallıklar ........................ 1) Ulusal düzeydeki yarı kamusal mallar 2) Bölgesel kamusal mallar ............... ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İDARELERARASI MALÎ İLİŞKİLERİN MAHİYETİ VE ÖZELLİKLERİ ............................ 1 - Terminolojik bir açıklama ..................... 2 - Malî ilişkiler düzenlemek niçin gereklidir ? I - Kamu düzeninin korunması gereği II - Kaynak israfının ünlenmesi gereği ... - XI - III - Kaynak sapmalarının, özellikle göçlerin önlenmesi gereği .......................................................................... IV - Aynı kaynaktan gelir sağlama zorunluluğu ............... V - Bölgeler arasındaki eşitsizliklerin giderilmesi gereği ... VI - Mahallî idarelerin merkezî idareye karşı korunması ge reği .......................................................................... 3 - İdarelerarası malî ilişkilerin düzenlenmesi sorunu tatmin edici ortak bir çözüme bağlanabilir mi? ....................................... I - Ekonomik ve siyasal düzendeki farklılıklar .................. II - Bölgelerarası aşırı eşitsizliklerin mevcudiyeti ............ III - Geleneklerin etkisi ................................................ IV - Dışsallıklar Sorunu ........................ V - Giderlerin ve gelirlerin giderek merkezîleştirilmesi eğilimi VI - Mahallî idareler maliyesinin nisbî öneminin azalması .. 1) Savunma giderlerindeki devamlı artış ...... 2) Müdahaleci sosyal devlet anlayışının etkileri 4 - İdarelerarası malî ilişkiler uygulamada nasıl düzenlenmekte dir? ..................... DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İDARELERARASI HİZMET BÖLÜŞÜMÜ (KRİTERLER VE SORUNLAR) l - İktisadî kriter I - Hizmetin faydasının yayıldığı alan ........................... II - Bölgesel değerlendirilmiş mallar ................................. III - Hizmetlere olan talebin optimum düzeyde belirlenmesi IV - Dışsallıkların giderilmesi sorunu .............................. V - Azalan randımanlar sorunu .................................... 2 - Geleneksel ve deneysel kriter ................................ 3 - Hizmetlerin giderek merkezîleştirilmesinin nedenleri : I - Gelirlerin merkezîleştirilmesi .................................... II - Teknikteki ve ulaştırmadaki gelişmeler ..................... III - Göçlerin sebeb olduğu değişiklikler .......................... IV - Hizmetlerin alışılmamış boyutlara ulaşması ............ . V - İdarenin ve işletmenin rasyonel esaslara göre düzenlenmesi zorunluluğu § 4 - Mahallî idarelerin önemi niçin artmaktadır? I - Refah artışının etkileri ................ II - Sosyal yapıdaki değişiklikler ........... § 5 - Merkezî idare ile mahallî idareler arasında işbirliği yapmak zorunluluğu § 6 - Mahallî idareler tarafından gerçekleştirilen önemli bazı hizmet türleri I - Merkezî idare ile ortaklaşa görülen bazı hizmetler ...... 1) Bayındırlık ve imar hizmetleri 2) Sağlık hizmetleri ................. 3) Eğitim hizmetleri ............... 4) Sosyal yardım hizmetleri ........ II - Sadece mahallî idareler tarafından görülmekte olan hiz metler BEŞİNCİ BÖLÜM İDARELERARASI GELİR BÖLÜŞÜMÜ § l - Gelir bölüşümünü zorunlu kılan nedenler § 2 - Gelir bölüşümü yöntemleri ................. I - Vergi yapısının toplum tercihlerine adapte edilebilmesi II - İdarî etkinliğin sağlanması ................................. III - Geleneksel ve tarihsel faktörler ......................... § 3 - Gelir bölüşümünü etkileyen faktörler I - Devlet yapısındaki farklılıklar ............................ II - Millî gelir seviyesindeki farklılıklar .................... III - Merkeziyetçilik ile ademimerkeziyetçiliğin sebeb oldukları farklılıklar .......................................................... IV - Günümüzdeki uygulamanın genel görünüşü ......... § 4 - Vergiler yolu ile gelir sağlama yönteminin mahiyeti ve özellik leri ............................................................................... I - Sınırsız vergileme yetkisi verilmesi ................ II - Vergi kaynaklarının paylaştırılması ........... 1) Vergi kaynaklarını paylaştırmanın ortaya çıkarabi- bileceği bazı sorunlar ..................................... - XIII - a) Vergilerde optimal yapıya erişme sorunu ...... b) Vergi kapasitesinde azalma meydana gelmesi sorunu c) Malî kapasitede eşitsizlik meydana gelmesi sorunu 2) Vergi kaynaklarını paylaştırmanın olumlu yönleri a) Malî otonomiye sahib olabilme olanağı ......... b) Mahallî sorumluluk duygusunun artması ihtimâli 3) Uygulamada mahallî idarelere bırakılan vergiler a) Emlâk vergisi . b) Meslek vergisi c) İkamet vergisi III - Merkezî idare vergilerinin bazılarından değişik yöntemlerle pay verilmesi IV - Munzam kesir ve munzam vergi yolu ile gelir sağlanması 1) Munzam kesir 2) Munzam vergi V - Merkezî idare tarafından toplanan bazı vergilerin sonradan idareler arasında bölüştürülmesi ........................ 5 - Yardım ve bağışlar yolu ile gelir sağlama yöntemi I - Koşula bağlı bağışlar ................................. 1) Bağış dağıtım kriterleri ..................... 2) Koşula bağlı bağışların yararları ........ 3) Koşula bağlı bağışlara yöneltilen eleştiriler II - Koşulsuz veya blok bağışlar 6 - Şerefiyeler, harçlar ve harcamalara iştiraklerden sağlanan gelirler I - Şerefiyeler............... II - Harçlar III - Harcamalara iştirakler (Katılma payları) 7 - Fiyatlar (ticarî ve sınaî işletmelerin ürünlerinin satışından sağlanan gelirler) ............................................................. 8 - Borçlanma ...... 9 - Emlâk gelirleri ALTINCI BÖLÜM BÜYÜK KENTLER SORUNU I - Kentleşmedeki yeni boyutların ortaya çıkardığı bazı sonuçlar ve sorunlar ................................................. ....................... 2 - Kentlerin amenajmanı...................................................... I - Genişlemeyi önleyici tedbirler ............................. 1) Sanayi siteleri kurulması ................................ 2) Yeni kentler kurulması ....................................... a) ingiltere'de yeni kentler kurulması hareketi b) • Yeni kentler kurulması konusundaki Fransız tecrübesi II - Nüfus yoğunluğunu azaltacak tedbirler ................... 3 - Metropoliten alanlar ve özel bölgeler ................................. I - Metropoliten alanlar .......................................... 1) Metropoliten idarelerin kuruluş biçimleri ............ a) Merkeziyetçiliğin hakim olduğu uygulama yön-temleri b) Ademimerkeziyetin hakim olduğu uygulama yöntemleri ................................ ................... c) Karma nitelikteki uygulamalar ........................ 2) Metropoliten alanın nitelikleri .............................. 3) Metropoliten alanların organizasyonu ve malî sorunları II - özel bölgeler İKİNCİ KISIM UYGULAMADA MAHALLÎ İDARELER............ BİRİNCİ BÖLÜM PARLAMENTER DEMOKRASİ DÜZENİNDEKİ FEDERAL DEVLETLERDE MAHALLÎ İDARELER ............. § l - A.B.D.'deki mahallî idareler: ..... I - Türleri ve özellikleri ..... II - Mahallî idarelerin görevleri - XV - Sah III - Mahallî idarelerin malî yapıları ................................ 1) Mahallî vergiler ................................................ 2) Bağışlar ve yardımlar .......................................... 3) Borçlanmalar ................................... 2 - İsviçre'de mahallî idareler: I - Türleri ve özellikleri .............................................. II - Mahallî idarelerin malî yapıları ...................... 3 - Hindistan'da mahallî idareler: I - Türleri ve özellikleri ................................................ II - Mahallî idarelerin görevleri ............................... III - Mahallî idarelerin malî yapıları ......................... İKiNCi BÖLÜM PARLAMENTER DEMOKRASİ DÜZENİNDEKİ ÜNİTER DEVLETLERDE MAHALLÎ İDARELER ............ 1 - İngiltere'de mahallî idareler: I - Türleri ve özellikleri .......................................... II - Mahallî idarelerin görevleri ................................... III - Mahallî idarelerin malî yapıları ........................... 1) Harcamalar ........................................................ 2) Gelirler .................................. .................... a) Emlâk vergileri (rates) ................................. b) Bağışlar ................................ ........................ 3) Birleşik Krallık'taki mahallî idareler maliyesinin reformuna ilişkin çalışmalar (Layfield Raporu) .... 2 - Fransa'da mahallî idareler ........................... I - Türleri ve özellikleri ................................ ............. II - Mahallî idarelerin görevleri ................................... III - Mahallî idarelerin malî yapıları ....................... 1) Vergi gelirleri ............................... ..................... a) Dolaysız vergiler ............................................ b) Dolaylı vergiler .......................................... 2) Bağışlar ............................................................. 3 - Yunanistan'da mahallî idareler : .................................. I - Türleri ve özellikleri ............. II - Mahallî idarelerin görevleri III - Mahalli idarelerin malî yapıları ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SOSYALİST DÜZENDEKİ FEDERAL DEVLETLERDE MAHALLÎ İDARELER ........................ l - S.S.C.B.'deki mahallî idareler : I - Sosyalist düzen açısından mahallî idarelerle ilgili genel açıklamalar ................................................................ II - Demokratik merkeziyetçilik ilkesi . III - Mahallî idarelerin varlığı demokratik merkeziyetçilik ilkesi ile bağdaşır mı? ............................................. IV - S.S.C.B.'deki mahallî idarelerin türleri ve özellikleri ... V - Mahallî idarelerin görevleri .................................... VI - Mahallî idarelerin malî yapıları ................................. 1) Giderler 2) Gelirler 2 - Yugoslavya'da mahallî idareler : I - Türleri ve özellikleri .............. II - Mahallî idarelerin görevleri ..... III - Mahallî idarelerin malî yapıları 3 - Çekoslovakya'da mahallî idareler : I - Türleri ve özellikleri ................. II - Mahallî idarelerin görevleri III - Mahallî idarelerin malî yapıları DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SOSYALİST DÜZENDEKİ ÜNİTER DEVLETLERDE MAHALLÎ İDARELER ...................... § l - Demokratik Alman Cumhuriyetinde mahallî idareler : ......... I - Türleri ve özellikleri............ II - Mahallî idarelerin görevleri ..................... III - Mahallî idarelerin malî yapıları ............................... § 2 - Romanya'da mahallî idareler ... I - Türleri ve özellikleri .......... ... III - Mahallî idarelerin malî yapıları 3 - Bulgaristan'da mahallî idareler : I - Türleri ve özellikleri ............. II - Mahallî idarelerin görevleri ..... III - Mahallî idarelerin malî yapıları ÜÇÜNCÜ KISIM ' TÜRKİYE'DE MAHALLÎ İDARELER BİRİNCİ BÖLÜM İL ÖZEL İDARELERİ ......... § l - Genel ve tarihsel açıklamalar : I - Genel açıklamalar .................. II - İl özel idarelerinin kısa tarihçesi § 2 - İl özel idarelerinin görevleri : ........... I - 1913 tarihli Kanunla verilen görevler II - Günümüzdeki fiilî durum .............. § 3 - İl özel idarelerinin organları ve idarî vesayet : I - İl özel idarelerinin organları .............. 1) Vali ...................... 2) Ü genel meclisi 3) İl daimî encümeni II - İl özel idareleri ve idarî vesayet § 4 - İl özel idarelerinin malî yapısı: I - İl özel idareleri maliyesinin nisbî önemi II - İl özel idarelerinin giderleri ........... III - ti özel idarelerinin gelirleri ............... 1) İl özel idarelerinin kendilerine ait kaynaklardan sağladıkları gelirler a) Taşocakları, Resim ve Harçlar b) İskele Resmi .................... c) Çeltik Geliri .......................... 2) Merkezî idare vergilerinden il özel idarelerine veri-len paylar a) Akaryakıt İstihsal Vergisinden il özel idaresi payı..................... ........................ b) Motorlu Kara Taşıtları Vergisi ile trafik ceza-larından il özel idaresi payı .......... c) Orman ürünleri satışından il özel idaresi payı d) Emlâk Vergisinden il özel idaresi payı aa) Emlâk Vergisi'nin Türkiye'deki tarihsel gelişimi bb) Halen uygulanmakta olan Emlak Vergisi-nin belirgin özellikleri ....... cc) Emlâk Vergisinin eleştirisi .... 3) Bağışlardan sağlanan gelirler ............. 4) Borçlanma yolu ile sağlanan gelirler ..... IV - İl özel idarelerinin gelirlerine ilişkin bazı sayısal bilgiler V - İl özel idarelerinin bütçeleri .................... İKİNCİ BÖLÜM BELEDİYELER .. § l - Genel ve tarihsel açıklamalar : I - Genel açıklamalar ........... II - Belediyelerin kısa tarihçesi § 2 - Belediyelerin görevleri ................. § 3 - Belediyelerin organları ve idarî vesayet : I - Belediyelerin organları 1) Belediye başkanı ......... 2) Belediye meclisi ...... 3) Belediye encümeni .. II - Belediyeler ve idarî vesayet § 4 - Belediyelerin malî yapısı ......... I - Durumun genel görünüşü ........... II - Belediye maliyesinin nisbî önemi III - Belediyelerin giderleri .......... IV - Belediyelerin gelirleri ............ 1) Belediye gelirleri kanununun genel görünüşü ...... 2) Devlet vergilerinden alınan paylar ..................... 3) Resim, harç ve harcamalara katılma paylarından sağlanan gelirler ............................................. 4) Bağış ve yardımlar ............................................. 5) Borçlanmalar ....................... ........................ V - Belediyelerin gelirlerine ait sayısal bilgiler ............... VI - Belediyelerin bütçeleri ............................................. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KÖYLER ......... § l - Genel ve tarihsel açıklamalar : I - Genel açıklamalar ..... II - Köylerin kısa tarihçesi § 2 - Köy idarelerinin görevleri : ................ § 3 - Köy idarelerinin organları ve idarî vesayet : I - Köy idarelerinin organları ............... 1) Muhtar ........... 2) Köy derneği 3) İhtiyar meclisi II - Köy idareleri ve idarî vesayet § 4 - Köy idarelerinin malî yapıları ......... I - Köy idarelerinin giderleri ........................... II - Köy idarelerinin gelirleri .............................. III - Köy idaresi gelirlerine ait bazı sayısal bilgiler IV - Köy idarelerinin bütçeleri ........................... DÖRDÜNCÜ BÖLÜM MAHALLÎ İDARELERİN SORUNLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI ............................... § l - Mahallî idarelerin sorunlarının mahiyeti § 2 - Mahallî idarelerin yeniden düzenlenmesine ilişkin araştırma ve çalışmalar § 3 - İller Bankası ile mahallî idareler arasındaki ilişkiler I - Kredi sağlama fonksiyonu ........................ II - Teknik yardım fonksiyonu ..................... III - Fon yardımları fonksiyonu ................... IV - Payların dağıtılmasına aracılık fonksiyonu § 4 - Mahallî idarelerin sorunları nasıl çözümlenebilir? YAZARLAR GÖSTERGESİ .......................................... KAVRAMLAR GÖSTERGESİ ............................. ...  |
